Rechtskeuze: waarom?

Door het maken van een rechtskeuze kunt u zelf bepalen onder welk recht u valt.

Maakt u een rechtskeuze, dan bent u er daardoor zeker van welk recht op uw huwelijksvermogensregime van toepassing is. U sluit daarmee ook de mogelijkheid uit van een ongewenste verandering van het toepasselijke recht als gevolg van emigratie, immigratie of naturalisatie. Een rechtskeuze is vooral voor een huwelijk met een internationaal karakter sterk aan te bevelen.

Toch is een waarschuwing op zijn plaats: een in Nederland gemaakte rechtskeuze heeft niet altijd het gewenste effect in de landen die niet bij het verdrag zijn aangesloten.
Het is daarom van groot belang dat u zich door een (kandidaat-)notaris laat adviseren. De (kandidaat-)notaris kan voor u nagaan of het voor u verstandig is een rechtskeuze uit te brengen en zo ja, voor welk recht.

Uit welke rechtsvormen kunt u kiezen?

Het verdrag maakt het niet mogelijk om voor elk willekeurig recht te kiezen. U mag alleen een keuze uitbrengen voor het recht van een land waarmee u een band heeft.
Het verdrag bepaalt dat u een keuze mag uitbrengen voor:

• het recht van het land waarvan u (of uw echtgenoot) de nationaliteit heeft; of
• het recht van het land waar u (of uw echtgenoot) woont; of
• het recht van het land waar u (of uw echtgenoot) direct na de huwelijkssluiting gaat wonen.

 
Het gekozen recht is van toepassing op uw gehele huwelijksvermogen (uw bezittingen en uw schulden). Indien u een huis in eigendom heeft is het mogelijk een aparte regeling daarvoor te maken. Voor deze woning kunt u het recht aanwijzen van het land waar het huis ligt.

Rechtskeuze uitbrengen

De vorm waarin de rechtskeuze moet worden uitgebracht is afhankelijk van de plaats waar u de rechtskeuze uitbrengt of van het door u gekozen recht.

In Nederland kunt u altijd de rechtskeuze uitbrengen in een notariële akte. Uw rechtskeuze kan onderdeel zijn van huwelijkse voorwaarden. De rechtskeuze en huwelijkse voorwaarden kunnen dan in dezelfde akte worden opgenomen. U kunt ook een rechtskeuze zonder huwelijkse voorwaarden maken. Dan wordt alleen de rechtskeuze in een notariële akte opgenomen. Kiest u voor buitenlands (= niet-Nederlands) recht of brengt u de rechtskeuze in het buitenland uit, dan kan de vorm van de rechtskeuze door het door u gekozen recht worden voorgeschreven. De rechtskeuze moet dan in ieder geval op schrift staan. Het stuk moet van een datum worden voorzien en door u en uw echtgenoot worden ondertekend.

Bijvoorbeeld: u kiest in Nederland voor Nederlands recht. In dit geval is het gekozen recht het Nederlandse recht en de plaats waar u de keuze uitbrengt Nederland. De voorschriften die in acht moeten worden genomen zijn die van het Nederlandse recht. Het Nederlandse recht schrijft hier een notariële akte voor.

Bijvoorbeeld: u gaat als Nederlandse huwen met een Engelsman. U kiest in Nederland voor Engels recht. In dit geval zijn er twee mogelijkheden voor de vorm waarin de rechtskeuze moet worden neergelegd. U kunt kiezen voor de vorm van het Nederlandse recht (plaats van keuze). In dat geval heeft u een notariële akte nodig. U kunt ook kiezen voor de vorm van het Engelse recht (het door u gekozen recht). Het Engelse recht kent geen wettelijke vormvoorschrift in een geval als deze. Dat betekent dat u de keuze kunt neerleggen in een schriftelijk stuk, voorzien van een datum en ondertekend door u en uw echtgenoot. Echter, voor de registratie in het huwelijksgoederenregister in Nederland is een notariële akte nodig.

Let op:
Andere personen dan uzelf en uw echtgenoot, bijvoorbeeld schuldeisers, zijn niet zonder meer gehouden aan het tussen u en uw echtgenoot geldende huwelijksvermogensrecht. U kunt er door middel van registratie voor zorgen dat de regels van uw huwelijksvermogensstelsel wel tegenover bijvoorbeeld schuldeisers in Nederland werking hebben.

De taak van de notaris

Is uw rechtskeuze voor Nederlands recht in een Nederlandse notariële akte opgenomen, dan zorgt uw notaris voor registratie daarvan in het huwelijksgoederenregister, doordat hij de huwelijksvoorwaarden laat registreren. Heeft u de rechtskeuze vastgelegd in een notariële akte conform de hierboven beschreven voorschriften, dan kunt u uw notaris vragen te zorgen voor de registratie. Heeft u in een ander land gewoond en hebt u dáár in huwelijkse voorwaarden een rechtskeuze gemaakt voor buitenlands (= niet-Nederlands) recht en vestigt u zich later in Nederland, dan is het voor u van belang om die huwelijkse voorwaarden te laten registreren. U kunt hiervoor naar een Nederlandse notaris gaan.

Heeft u in een ander land gewoond en daar een rechtskeuze uitgebracht voor buitenlands recht, zónder huwelijkse voorwaarden te maken, dan is het van belang dat u die rechtskeuze naar buiten brengt wanneer u zich weer in Nederland vestigt. Ook hiervoor kunt u het beste naar de notaris gaan.

Voor derden is dan duidelijk dat op uw huwelijksvermogen geen Nederlands recht, maar buitenlands recht van toepassing is.

Registratie van uw verklaring

U kunt ook onder buitenlands recht vallen, zonder dat u daarvoor hebt gekozen. U kunt dan laten registreren dat u niet onder Nederlands recht valt. Voor het registreren van het gegeven dat u niet onder het Nederlandse huwelijksvermogensrecht valt, is een akte van een Nederlandse notaris nodig. Uw notaris zorgt voor inschrijving van deze akte.

Bijvoorbeeld: u en uw echtgenoot hebben de Marokkaanse nationaliteit. U komt samen in Nederland wonen. Op uw huwelijksgoederenregime is Marokkaans huwelijksvermogensrecht van toepassing. U kunt in een notariële akte van een Nederlandse notaris laten opnemen dat u niet onder Nederlands recht valt. Deze akte kan worden geregistreerd.

Let op: de registratie van uw verklaring houdt de automatische verandering van huwelijksvermogensrecht niet tegen. Een rechtskeuze doet dat wel.

Laat u na om in het Nederlands huwelijksgoederenregister te registreren dat u niet onder Nederlands recht valt, dan mag een ander, bijvoorbeeld een schuldeiser, aannemen dat u gehuwd bent volgens het Nederlands wettelijk stelsel, tenzij hij het tegendeel wist of kon weten.
Het is dan vereist dat de schuldeiser in Nederland woont en dat u en uw echtgenoot tijdens het aangaan van de schuld in Nederland woonden.