Gezag

Gezamenlijk gezag door gehuwden en geregistreerde partners
Als de ouders met elkaar getrouwd zijn of met elkaar een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan oefenen zij gezamenlijk het ouderlijk gezag uit. Overlijdt één van hen, dan blijft de ander met het ouderlijk gezag belast. Overlijdt ook deze ouder dan benoemt de kantonrechter een voogd over de kinderen, tenzij de ouder in een testament al een voogd heeft benoemd. Wanneer beide ouders tegelijk overlijden geldt hetzelfde.

Als tijdens een huwelijk of een geregistreerd partnerschap een kind wordt geboren, hebben de ouder en diens echtgenoot of geregistreerde partner die niet de ouder is, ook het gezamenlijk gezag over het kind. Dit geldt alleen niet als het kind al een andere ouder heeft. Wordt bijvoorbeeld tijdens een huwelijk dat gesloten is tussen twee vrouwen een kind geboren, dan hebben zij gezamenlijk het gezag, tenzij de vader het kind al tijdens de zwangerschap heeft erkend. In dat geval oefent alleen de moeder het gezag uit.

Ongehuwde moeder
Een ongehuwde moeder die meerderjarig is als haar kind wordt geboren heeft alleen het ouderlijk gezag over haar kind. Een minderjarige moeder die ongehuwd is en ook niet gehuwd is geweest en al evenmin een geregistreerd partnerschap is aangegaan (door een huwelijk of het aangaan van een geregistreerd partnerschap eindigt de minderjarigheid) kan het gezag niet uitoefenen. Zij krijgt het gezag automatisch op het tijdstip dat zij meerderjarig wordt, tenzij op dat tijdstip een ander met het gezag is belast. In dit laatste geval kan de moeder aan de kantonrechter verzoeken om haar met het gezag te belasten. Een moeder die zestien of zeventien jaar is, kan de kinderrechter vragen haar meerderjarig te verklaren zodat zij toch het ouderlijk gezag kan krijgen.

Gezamenlijk gezag door ongehuwde ouders
Als ouders die niet met elkaar zijn gehuwd of gehuwd zijn geweest gezamenlijk het ouderlijk gezag willen krijgen moeten zij samen een verzoek tot aantekening hiervan in het gezagsregister indienen bij de griffie van het kantongerecht. Deze aantekening wordt alleen geweigerd in de volgende gevallen:

• Een of beide ouders zijn niet bevoegd tot het gezag;
• Geen van de ouders oefent het gezag uit;
• Een van de ouders is ontheven of ontzet van het gezag en de andere ouder oefent het gezag uit;
• Er is een voogd die met het gezag is belast;
• Een ouder oefent het gezag al samen met een ander dan de andere ouder uit;

Gezamenlijk gezag door ouder en niet-ouder
Het gezag kan ook worden uitgeoefend door een ouder samen met een niet-ouder. Als een kind tijdens het huwelijk of het geregistreerd partnerschap wordt geboren, berust het gezag alleen bij de ouder indien het kind bij de geboorte ook een andere ouder heeft. Indien het ouderlijk gezag bij één ouder berust dan kan deze samen met een niet-ouder die in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat (dat kan ook de echtgenoot of geregistreerde partner zijn) een verzoek indienen bij de rechtbank om samen het ouderlijk gezag te verkrijgen. Gezamenlijk gezag is ook mogelijk tussen een ouder en een andere persoon van hetzelfde geslacht.

Het verzoek tot gezamenlijk gezag met een niet-ouder wordt afgewezen als de belangen van het kind door het gezamenlijk gezag naar verwachting zouden worden verwaarloosd.

Indien het kind tot beide ouders in familierechtelijke betrekking staat en slechts een van de ouders met het gezag is belast, wordt het gezamenlijk verzoek van de ouder en de niet-ouder tot verkrijging van het gezamenlijk gezag alleen toegewezen als aan de volgende aanvullende voorwaarden is voldaan:

• De ouder en de niet-ouder hebben op de dag van het verzoek gedurende tenminste een aaneengesloten periode van één jaar voorafgaand aan het verzoek gezamenlijk de zorg voor het kind gehad;
• de ouder die het verzoek doet, is op de dag van het verzoek gedurende tenminste een aaneengesloten periode van drie jaar alleen met het ouderlijk gezag belast geweest.

De belangen van de andere ouder worden door de rechtbank bij het geven van een beslissing in aanmerking genomen. Van de beslissing tot gezamenlijk gezag wordt aantekening gedaan in het gezagsregister.

Naamswijziging van het kind
Samen met het verzoek tot gezamenlijk gezag kan aan de rechtbank worden verzocht om de geslachtsnaam van het kind te wijzigen in de geslachtsnaam van de met het gezag belaste ouder of de geslachtsnaam van de niet-ouder. Als het kind twaalf jaar of ouder is moet het met de naamswijziging instemmen. Heeft de niet-ouder samen met de ouder het gezag, dan is ook hij verplicht tot het verstrekken van levensonderhoud aan het kind. Na beëindiging van het gezamenlijk gezag door de rechter of door het overlijden van de ouder blijft de onderhoudsplicht bestaan voor dezelfde tijd als het gezamenlijk gezag heeft geduurd. De rechter kan deze termijn verlengen. Eindigt het gezamenlijk gezag doordat het kind meerderjarig wordt (18 jaar) dan duurt de onderhoudsplicht tot het kind 21 jaar wordt.