Testamenten
Als er ook maar één akte is, waarvan bijna iedereen weet dat hij daarvoor bij een notaris moet zijn, dan is dat het testament. In een notaris kan iemand laten vastleggen wat er na zijn of haar dood gebeurd. Dit kan zowel over materiële zaken als geld en overige bezittingen gaan, als over voogdij over de kinderen.
Gehuwden met kinderen
Het erfrecht zoals dat nu in Nederland geldt, is vastgesteld in 2003. Hierin is onder andere opgenomen dat als één van de echtgenoten (met kinderen) te overlijden komt, terwijl deze niet in het bezit is van een testament, de langstlevende echtgenoot automatisch alle goederen van het nalatenschap erft. Kinderen krijgen een vordering in geld die niet meteen uitgekeerd hoeft te worden. Op deze manier kan de langstlevende echtgenoot over het gehele vermogen beschikken en onbezorgd verder leven. Dit wordt ook wel de wettelijke verdeling genoemd.
Kinderen kunnen hun deel van het geld opeisen op het moment dat de langstlevende echtgenoot komt te overlijden, of bij diens schuldsanering/faillissement. Over de vordering wordt een rentepercentage vergoed ter correctie van de inflatie.
Wanneer men van deze regeling wil afwijken, is een testament noodzakelijk. Hierin kan de erflater de wettelijke verdeling opzij zetten of aanpassen. Deze kan er bijvoorbeeld voor kiezen de vordering opeisbaar te maken bij hertrouwen of om een kind te onterven.
De behoefte kan ook bestaan kinderen uit een eerdere relatie dan de huidige relatie van de erflater, gelijk te behandelen. In een testament kan dan een stiefkind tot erfgenaam benoemd worden.
Het kan ook voorkomen dat de langstlevende echtgenoot de wettelijke verdeling niet wil. In dit geval kan hij of zij de verdeling ongedaan maken. Dit dient wel binnen drie maanden na het overlijden te worden vastgelegd bij notariële akte.
Gehuwden zonder kinderenEen testament is eveneens van belang voor echtgenoten zonder kinderen. Indiende man of vrouw overlijdt, dan is de andere echtgenoot de enige erfgenaam. Overlijdt daarna ook deze, dan gaat het gehele vermogen uitsluitend naar de naaste bloedverwanten van de langstlevende echtgenoot. Het is de vraag of dat de bedoeling van het echtpaar is. In het algemeen is het voor iedereen raadzaam te overwegen of men zijn bezittingen wel wenst na te laten aan de naaste bloedverwanten die door de wet worden aangewezen. Er zijn echter genoeg mensen die de voorkeur geven (een deel van) hun vermogen na te laten aan één of meer andere personen of instellingen. In dat geval is een testament noodzakelijk.
Voogdij regelen/executeur testamentair
Het zal inmiddels duidelijk zijn dat het testament een akte is waarin iemand zijn wensen vastlegt omtrent hetgeen na zijn dood zal gebeuren. Hieruit volgt dat een testament beschikkingen kan inhouden van allerlei aard. Die behoeven niet uitsluitend betrekking te hebben op aardse bezittingen. In een testament kunnen ook de voogdij en de opvoeding van nog minderjarige kinderen worden geregeld. Bij testament kan ook iemand worden benoemd (executeur testamentair), die ervoor moet zorgen dat de laatste wil van de overledene inderdaad wordt uitgevoerd.
Praktische opmerkingen
Elk testament kan te allen tijde worden gewijzigd, aangevuld of geheel herroepen. Voor het maken van een testament moet men de 16-jarige leeftijd hebben bereikt of, indien men jonger dan 16 jaar is, gehuwd zijn.
Om te bereiken dat na iemands overlijden zijn nabestaanden met zekerheid kunnen achterhalen of de overledene een testament heeft gemaakt, is aan de Nederlandse notarissen een wettelijke verplichting opgelegd. Zij moeten namelijk aan het Centraal Testamentenregister in Den Haag schriftelijk opgeven welke personen een testament bij hen hebben gemaakt. De inhoud van het testament komt uiteraard niet ter sprake; die blijft geheim. Door het verzamelen van die gegevens heeft het Centraal Testamentenregister een volledig geautomatiseerd systeem van de personalia van alle personen die bij een Nederlandse notaris een testament hebben gemaakt. Na iemands overlijden kan iedereen middels dat register te weten komen, of - en zo ja, wanneer en bij welke notaris - de overledene bij testament over zijn nalatenschap heeft besloten. Alleen aan de direct belanghebbenden zal de notaris vervolgens d e inhoud van het testament bekend maken.