Een blik in het verleden
Bij de Egyptenaren en de Grieken overheerste van oudsher de schriftelijke vorm in het rechtsleven. Het valt dan ook niet te verwonderen dat het notariaat reeds in de derde eeuw vóór Christus in Egypte is ontstaan. De 'notaris' was toen een marktmeester die opde markt toezicht hield op de goede gang van zaken en op het tot stand komenvan overeenkomsten.Vanuit Egypte heeft het notariaat zijn weg gevonden naar West-Europa. De eerste algemene regeling voor het Nederlands notariaat werd door Karel V uitgevaardigdop 21 maart 1524.In toneelstukken, op prentenen in geschriften werd de notaris nogal eens afgebeeld als een oude, vaak schichtigefiguur, al dan niet met zwoegende kandidaten en versleten klerken om zich heen.Die tijd is lang voorbij! De huidige notaris is een man of vrouw, die met deskundigheid,met bekwame medewerk[st]ers en moderne apparatuur ten dienste van het publiekstaat. Vanaf 1 oktober 1999 is de nieuwe Notariswet in werking getreden. Gevolgvan deze wet is ondermeer dat een notaris zich vrij(er) kan vestigen en datop de langere termijn de vaste tarieven voor bepaalde transacties zullen wordenlosgelaten.
Notariële akten: voordelen
Notariële akten zijn akten die door een notaris in functie zijn opgemaakt.Die akten kunnen nagenoeg alle rechtshandelingen betreffen, behalve die, waarvoorde wet een speciale ambtenaar heeft aangewezen zoals bijvoorbeeld voor aktenvan de burgerlijke stand. De notariële akte biedt diverse voordelen bovende onderhandse [niet door een daartoe bevoegd ambtenaar opgemaakte] akte. Dievoordelen zijn:
- dat de notariëleakte wordt opgemaakt door een onpartijdige deskundige, die er nauwgezet naarzal streven de akte zó op te stellen, dat rechterlijke procedures wordenvoorkomen
- dat de dagtekening, deechtheid en de juistheid van de notariële akte terstond vaststaan
- dat die akte steeds bewaardblijft (deze akte wordt ook wel een minuutakte genoemd) en dat er dus altijdduplicaten van kunnen worden gemaakt (afschriften)
- dat van een notariëleakte een zogenaamde 'grosse' kan worden uitgegeven. Een 'grosse' is een officieelen gewaarmerkt bijzonder afschrift van een notariële akte: de 'minuut'is het origineel van de akte. De daarop rechthebbende kan hiermee zonder rechterlijkvonnis zijn rechten uitoefenen.
Vanwege die voordelen en omwille van de rechtszekerheid stelt de wet voor eenaantal overeenkomsten en rechtshandelingen de notariële akte verplicht. Dieverplichting geldt hoofdzakelijk voor de volgende overeenkomsten en rechtshandelingen:
- Het maken of wijzigen van huwelijksvoorwaarden
- Het maken of wijzigen van een testament
- Het doen en het aannemen van bepaalde schenkingen
- Het verdelen van bepaalde erfenissen
- Het overdragen van onroerend goed, zoals huizen
- Het sluiten van een huurkoopovereenkomst betreffende onroerend goed
- Het splitsen van een gebouw in appartementsrechten
- Het verlenen en doorhalen van hypotheken
- Het oprichten [en het wijzigen van de statuten] van een naamloze vennootschap of een besloten vennootschapmet beperkte aansprakelijkheid
- Het overdragen en uitgeven van aandelen op naam in een B.V. of N.V.
- Het oprichten [en wijzigen van de statuten] van een stichting of een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid.
Notaris is adviseur
Of de notariële akte nu wel of niet wettelijk is voorgeschreven, de notarisbeperkt zijn taak niet uitsluitend tot het opmaken van die akte.
Meestal leidt hij ook de besprekingen die aan de akte voorafgaan. Tijdens diebesprekingen zal hij de belangen van alle betrokkenen afwegen en - zoekend naareen evenwicht - optreden als adviseur van alle partijen.
Een notaris is een jurist. Zijn juridische kennis bestrijkt uiteenlopende terreinen.